Śruby to niezwykle ważne elementy, które łączą ze sobą różne części i zapewniają stabilność i bezpieczeństwo konstrukcji. Istnieje wiele rodzajów śrub, z różnymi oznaczeniami i o różnym zastosowaniu. Gdzie najczęściej stosuje się śruby? Jak czytać oznaczenia na tych produktach? Jak je poprawnie dobierać? Sprawdź!

Czym jest śruba? Zastosowanie śrub

Śruby najczęściej stosowane są m.in. w budownictwie do łączenia elementów konstrukcji, a także w urządzeniach elektronicznych, w branży motoryzacyjnej, branży meblarskiej (np. przy skręcaniu desek i innych elementów), w przemyśle maszynowym, lotnictwie, w medycynie, elektrotechnice i w wielu innych branżach. Znajdziemy je również w każdym domu, biurze czy warsztacie.

Różnego rodzaju śruby mogą mieć nieco odmienne właściwości, dlatego przy wyborze takiego produktu, należy zwrócić uwagę na parametry techniczne, rodzaj materiału, grubość elementu, obciążenia, warunki środowiskowe i wiele innych. Wybierając śruby, musimy też zwracać uwagę na typ gwintu. W przemyśle najczęściej wykorzystuje się produkty o gwincie metrycznym i śruby z gwintem calowym (różni je przede wszystkim zarys gwintu).

Oznaczenia śrub – normy i klasy wytrzymałości śrub

W przypadku śrub możemy mówić o trzech rodzajach norm – DIN, PN oraz ISO. Większość śrub DIN ma swoje odpowiedniki w PN oraz ISO i odwrotnie. Oznaczenie PN mówi nam o tym, że śruba została poddana dokładnemu badaniu i spełnia wszystkie wymagania. Na śrubach możemy znaleźć także specjalne oznaczenia odnoszące się do rodzaju gwintu i długości śruby w milimetrach (najczęściej na takich produktach znajdziemy literę M, która oznacza gwint metryczny oraz odpowiednią cyfrę).

Warto wiedzieć, że śruby standardowej długości zazwyczaj mieszczą się w przedziale od 8 do 260 mm. W kontekście oznaczeń możemy też spotkać się ze znakowaniem literkami A, B lub C, które określają jakość wykonania danego elementu, przy czym A oznacza śrubę dokładną, a C zwykłą.

Klasa wytrzymałości śrub

Śruby mają również określone klasy wytrzymałości. Jak rozpoznać klasę wytrzymałości śrub? Polska Norma wyróżnia 10 klas wytrzymałości: 3.6, 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.8, 8.8, 9.8, 10.9, 12.9. Pierwsza wartość oznacza granicę wytrzymałości na rozciąganie, natomiast druga wartość mówi o granicy plastyczności. Zarówno wartość informująca o granicy plastyczności, jak i ta określająca granicę wytrzymałości mierzona jest w megapaskalach. O tym, jak wysoka jest klasa wytrzymałości śrub, mówi nam więc wartość oznaczenia. Im jest wyższa, tym wyższa wytrzymałość.

Dla przykładu oznaczenie 3.6 to stal niskowęglowa, a oznaczenia od 4.6 do 6.8 to stal średniowęglowa (śruby zwykłe). Wyższe oznaczenia świadczą o stali hartowanej z dodatkiem stopów. Najwyższa klasa wytrzymałości, czyli 12.9 to stal niskostopowa posiadająca co najmniej jeden ze składników stopowych.

Śruby stalowe a nierdzewne – czym się różnią?

Śruby stalowe są mniej odporne na korozję i mogą rdzewieć w kontakcie z wodą lub wilgocią, ale są tańsze. Natomiast produkty nierdzewne są odporne na korozję. Te drugie będą lepiej się sprawdzać np. w warunkach wilgotnych, w tym morskich. Śruby nierdzewne nie są jednak tak wytrzymałe, jak ich stalowe odpowiedniki. Stal jest znacznie twardsza i mniej podatna na pękanie niż większość stopów nierdzewnych. Wybór odpowiedniego produkty zależy jednak od naszego budżetu i konkretnego zastosowania.

Podstawowe rodzaje śrub

Śruba składa się z łba oraz trzpienia. W przypadku trzpienia najczęściej możemy spotkać się z podziałem na śruby z gwintem na całej długości trzpienia oraz na części długości trzpienia. W sprzedaży znajdziemy też m.in. śruby zamkowe, noskowe, imbusowe, czerpakowe, do zgrzewania, motylkowe czy pazurkowe. Na rynku dostępna jest także śruba dwustronna i wiele innych.

Podział śrub ze względu na kształt łba

Śruby możemy podzielić ze względu na kształt łba. Wyróżniamy wówczas śruby z łbem sześciokątnym, które są bardzo trwałe i zazwyczaj stosowane w miejscach narażonych na duże obciążenia, z łbem walcowym, z łbem czworokątnym, z łbem stożkowym, stożkowym soczewkowym, bez łba czy korki gwintowane.

Do pozostałych śrub z gwintem metrycznym zaliczamy m.in. śruby skrzydełkowe, hakowe, z uchem, z łbem radełkowanym, z łbem grzybkowym czy zaokrąglonym.

Podział ze względu na rodzaj gwintu

Produkty te mogą różnić się też rodzajem gwintu (skos). Mówimy wówczas o gwincie prawym lub lewym. Aby rozpoznać gwint, wystarczy wykonać obrót śrubą. Jeżeli śruba wkręca się zgodnie ze wskazówkami zegara, oznacza to, że mamy do czynienia z gwintem prawym, natomiast jeżeli śruba się wykręca, będzie to oznaczało, że ma ona gwint lewy.

Ponadto we wszystkich rodzajach śrub jednym z najważniejszych parametrów jest skok gwintu. To najmniejsza odległość dzieląca szczyty gwintu w sąsiadujących zwojach. Poza wymiarem skoku, który jest uzależniony od średnicy trzpienia, wyodrębnić możemy również śruby ze skokiem gwintu standardowym, grubozwojowym lub drobnozwojowym.

Podsumowanie

Śruby są istotnym elementem używanym do łączenia części i zapewnienia stabilności konstrukcji. Są one wykorzystywane w różnych branżach, takich jak np. budownictwo, motoryzacja, meblarstwo czy elektronika. Odpowiedni wybór tych produktów zależy m.in. od parametrów technicznych, rodzaju materiału i warunków środowiskowych. W zależności od śrub możemy spotkać się z różnymi oznaczeniami i podziałami. W sprzedaży znajdziemy wiele rodzajów śrub, w tym m.in. śruby z łbem sześciokątnym, walcowym czy stożkowym.

Jeżeli nie jesteśmy pewni, jakich śrub potrzebujemy, warto zasięgnąć porady fachowca, który pomoże nam dobrać odpowiedni produkt.