Kiedy chcemy wybudować altanę w ogrodzie lub naprawić uszkodzony regał potrzebujemy odpowiednich śrub. To, czy dany element złączny może być wykorzystany podczas konkretnych prac, zależy w głównej mierze od materiału, z którego jest wytworzony. Producenci umieszczają na produktach informację na temat wytrzymałości i twardości śruby, ujęte w normach, które muszą spełnić, zanim pojawią się w sprzedaży. Jakie wyróżniamy śruby oraz jakie jest ich zastosowanie? Jak oznaczane są śruby? Jakie istnieją normy wytrzymałości śrub? O tym dowiesz się, czytając poniższy tekst!

Gwintowany element złączny

Śruby to uniwersalny element złączny wykorzystywany w wielu gałęziach gospodarki m.in. do produkcji samochodów, maszyn czy konstrukcji stalowych. Poszczególne rodzaje śrub różnią się wzajemnie rozmiarem, kształtem oraz materiałem, z którego są wykonane. I to właśnie rodzaj materiału, z którego są wytworzone, a konkretnie jego właściwości w głównej mierze, decydują, w jaki sposób będzie wykorzystana dana śruba.
Śruby powinny być dobierane zgodnie z ich przeznaczeniem. Od wyboru elementów złącznych zależy solidność i trwałość danej konstrukcji oraz pośrednio bezpieczeństwo ludzi. Współcześnie są dostępne technologie umożliwiające produkcję elementów złącznych z wysoko gatunkowych materiałów.

Rodzaje śrub i przykłady ich zastosowania

• śruby maszynowe – śruba z łbem sześciokątnym. Sprawdzi się przy skręcaniu maszyn i urządzeń. Wykorzystywana jest przy tworzeniu konstrukcji drewnianych i stalowych,
• śruby zamkowe – do ich montażu używa się młotka. Można je poznać po łebku w kształcie grzybka. Charakteryzują się tym, że nie dają się odkręcić od strony zewnętrznej,
• śruby imbusowe – są wytrzymałe i wykazują sporą odporność na korozję, mają walcowaty kształt łebka, świetnie sprawdzą się przy pracach wymagających kilkukrotnego montowania i demontowania,
• śruby do zgrzewania – mają duże właściwości konduktancyjne, wytwarzane są z nierdzewnych materiałów, używane przy pracach z elementami wykonanymi z żeliwa,
• śruby noskowe – posiadają charakterystyczny nosek. Wyróżniają się sporą wytrzymałością.

Jakie są oznaczenia śrub

Oznaczenia śrub, które z reguły są wytłoczone na ich główkach, zawierają informację odnośnie do właściwości elementów złącznych a konkretnie o ich wytrzymałości na rozciąganie oraz granicy plastyczności. Właściwości dynamometryczne śrub mierzone są w megapaskalach.
Na klasę wytrzymałości śruby składają się dwie cyfr z kropką pomiędzy nimi. Pierwsza cyfra określa próg wytrzymałości śrub na rozciąganie, po której przekroczeniu, śruba ulegnie całkowitemu zerwaniu. Natomiast druga wartość oznacza granicę plastyczności śruby i podawana jest w stosunku procentowym wobec wytrzymałości na rozciąganie. Granica plastyczności mówi o tym, jakie naprężenia może przenieść śruba, aż zacznie ulegać deformacji.
Im wyższe cyfry, tym większa wytrzymałość śruby. W Polsce mamy 10 klas wytrzymałości śrub. Poszczególne klasy wytrzymałości śrub to: 3.6, 4.6, 4.8, 5.6, 5.8, 6.8, 8.8, 9.8, 10.9, 12.9. Klasa wytrzymałości 3.6 to stal niskowęglowa, z kolei klasy od 4.6 do 6.8 to stal nisko- lub średniowęglowa.
Klasa od 8.8 do 10.9 to stal niskowęglowa z dodatkiem stopowym, manganu, boru i chromu, hartowana i odpuszczana lub stal średniowęglowa hartowana i odpuszczana. Do ostatniej klasy 12.9 zaliczana jest stal niskostopowa, w skład której wchodzi co najmniej jeden z następujących składników takich jak chrom, nikiel, molibden lub wanad.

„Literowa” klasa wytrzymałości śruby

Śruby można również sklasyfikować pod względem jakości. Używając symboli A, B i C gdzie:

• A — oznacza klasę dokładną,
• B — oznacza klasę średnio dokładną,
• C — oznacza klasę zgrubną.

Wytrzymałość śrub można określać również za pomocą klasy H, która odpowiada 10% wartości twardości Vickersa (HV) materiału.

Jakie istnieją normy wytrzymałości śrub?

W odniesieniu do śrub stosujemy trzy różne normy:

• ISO – norma Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej,
• PN – Polska Norma,
• DIN – norma Niemieckiego Instytutu Normalizacyjnego

Podsumowanie

Kupując gwintowane elementy złączne, jakimi są śruby, zwróć szczególną uwagę na ich oznaczenie. Pomoże to szybko i pewnie wybrać prawidłowy rodzaj śruby w zależności od planowanych prac. Jeśli wybierzesz odpowiednio wytrzymałe śruby, uzyskujesz gwarancję, że postawiona przez Ciebie konstrukcja oprze się szkodliwym warunkom atmosferycznym i wytrzyma długie lata.